همیشه در سفر با تور گردشگری و یا حتی سفر با خانواده و دوستان ، بازدید از طبیعت آن منطقه یکی از برنامه های سفر است. وقتی در طبیعت هستیم خستگی و مشکلات از ما دور میشوند و آرامش و زیبایی جای آنها را میگیرند. حال فرض کنید سفر خود را در دل طبیعت آغاز کنید و در این سفر به هیچ عنوان از شهر های شلوغ  و صنعتی دیدن نکنید و کاملا وقت خود را به دیدن زیبایی های طبیعت آن منطقه اختصاص دهید . لذت خاصی است وقتی شما در روستایی در دل جنگل چند روزی زندگی کنید. این چند روز خیلی کوتاه است ولی در همین چند روز شما با مردمان مختلف و با فرهنگ بخش کوچکی از آن شهر یا کشور آشنا می شوید . مهمتر اینکه شما در  این چند روز با طبیعت آن منطقه زندگی میکنید و از خوردن غذاهای محلی لذت میبرید . به این نوع گردشگری که در طبیعت می باشد طبیعت گردی ، بوم گردی یا اکوتوریسم (Eco Tourism) میگویند. اما معنای دقیق اکوتوریسم یا بوم گردی چیست ؟ بوم گردی چند نوع است ؟ بوم گردی در ایران چگونه است ؟ اقامتگاه بوم گردی چیست ؟ در ادامه با ما همراه باشید تا شما را بیشتر با این سبک جذاب گردشگری و کم هزینه آشنا کنیم.

بوم گردی یا اکوتوریسم چیست؟

طبیعت گردی یا بوم گردی یکی از انواع گردشگری در جهان است و قصد آن سفر به طبیعت می باشد. بوم گردی اصطلاح فارسی همان واژه اکوتوریسم (Eco Tourism) می باشد. اکوتوریسم کوتاه شده ی واژه ی Ecological Tourism است و از دو واژه اکو که ریشه در یک واژه ی یونانی دارد و به معنای معنای محیط زیست و زیستگاه است و واژه ی توریسم که به معنای گردشگری تشکیل شده است. باید بگویم اکوتوریسم یا بوم گردی یک واژه ی کلی است و خود دارای زیر مجموعه های متفاوتی است که در ادامه به معرفی انواع آن خواهیم پرداخت. در حقیقت بوم گردی یعنی سفر به نقاطی بکر و دست نخورده و دیدن و لذت بردن از آن و همچنین اقامت در آن نقطه است. در بوم گردی شما از هیاهوی شهر به دور هستید و از دیدن طبیعت ، و گیاهان و پرندگان و همچنین آرامش طبیعت لذت می برید و در عین حال از آن یاد میگیرد. همانطور که گفته شد در ایران به اکوتوریسم ، بوم گردی یا طبیعت گردی میگویند و به این نام آن را میشناسند زیرا قرار است ما با زیست بوم یک منطقه آشنا شویم و از آن لذت ببریم.

اما معنای اصلی اکوتوریسم چیست ؟ موسسه بین‌المللی اکوتوریسم در سال 1991 ، اکوتوریسم را اینگونه تعریف کرد :

” اکوتوریسم یک مسافرت مسئولانه به مناطق طبیعی است که محیط زیست را حفظ و زندگی راحت مردم محلی را تثبیت می‌نماید. ”

ولی در سال 1996 انجمن بین المللی حفاظت از طبیعت در سال 1996 در نشست جهانی اکوتوریسم سازمان جهانی جهانگردی ، تعریف خود از اکوتوریسم را اینگونه ارائه داد :

” اکوتوریسم یک مسافرت و دیدار زیست محیطی مسئولانه به مناطق طبیعی نسبتاً دست نخورده بوده، و هدف آن لذت بردن و استفاده از طبیعت (و هر پدیده فرهنگی همراه آن- چه در گذشته و چه در حال) است که باعث تقویت منابع شده و دارای تاثیرات منفی اندکی است و باعث فعال شدن جمعیت‌های محلی می‌شود که از نظر اجتماعی- اقتصادی برای آنان مفید است. اکوتوریسم یکی از زیربخش‌های جهانگردی پایدار است. ”

در حقیقت بوم گردی به این معناست که قرار است ما ، اوقات فراغت خود را بصورت هدفمند در طبیعت بگذرانیم و برخی از این اهداف عبارتند از برداشت های فرهنگی، معنوی، ديدار از جاذبه های طبيعی و مطالعه آنها و بهره گيری و لذت جويی از پديده های متنوع طبيعت. در بوم گردی ما قرار است به توسعه پایدار گردشگری، احیای ارزش های سنتی و بومی و به اقتصاد جامعه محلی و حفظ محیط زیست کمک کنیم.

با توجه به تعاریف بالا از اکوتوریسم باید بدانید که تعداد نفرات گروه های گردشگری برای بوم گردی کم است و از 30 نفر بیشتر نخواهد بود . بوم گردی معمولا با برنامه های آموزشی ترکیب میشود. آموزش‌هایی درباره‌ی بازیافت ، مصرف مناسب آب ، صنایع دستی بومی ، دوچرخه سواری یا پیاده روی به‌جای رانندگی برای حفظ زیست بوم آن منطقه. بوم گردی به گردشگران یاد می‌دهد تا مسئولیت بیشتری نسبت به مناطق طبیعی داشته باشند، به آموزش مردم کمک می‌کند، باعث تأمین مالی برای حفظ منابع طبیعی و مردم بومی می‌شود، همچنین به علت مسئولیت پذیری و آگاهی گردشگران، کیفیت سفر به طبیعت به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد. اما وقتی شما بعد از کسب تجربه در بوم گردی به یک طبیعت گرد حرفه ای تبدیل شدید به شما بوم گرد خواهند گفت. معنای دقیق بوم گرد را در ادامه بخوانید.

بوم گرد یا اکوتوریست کیست؟

اکوتوریست یا بوم گرد فردی است که از مرحله علاقه ساده به طبیعت فراتر رفته و پا در عرضه شناخت رازها و زیبایی های عمیق آن می گذراند. یک بوم گرد خود را نسبت به مراقبت از طبیعت و احترام به فرهنگ بومی مسئول میداند به این مسئولیت پای بند است. بوم گردها هر یک در یکی از گونه های مختلف اکوتوریسم یا بوم گردی فعالیت میکنند که در ادامه به معرفی گونه های مختلف اکوتوریسم خواهیم پرداخت.

گونه های مختلف اکوتوریسم یا بوم گردی

همانطور که در بالا گفته شد ، بوم گردی یک مفهوم کلی است و خود به شاخه های مختلفی تقسیم میشود . انواع مختلف اکوتوریسم یا طبیعت گردی بصورت زیر است :

گردشگری اقلیمی

این نوع سبک اکوتوریسم بر پایه آب و هوای مناطق است . قطعا افراد علاقه مند به این هستند به مناطقی سفر کنند که از آب و هوا و اقلیم بهتری نسبت به شهر خود برخوردار باشند. این سبک اکوتوریسم باتوجه به شرایط آب و هوایی است. مثلا وقتی آب و هوای منطقه زندگی شما گرم است ، شما به مناطقی خواهید رفت که آب و هوای خنک و بهتری داشته باشد.

گردشگری ساحلی

این سبک از اکوتوریسم بر پایه وجود و امکانات سواحل در کشور های مختلف جهان است . سواحل دریاها یکی از جاذبه های اصلی گردشگری است و اگر این جاذبه بتواند باعث خرید ارزان قیمت محصولات در بازارچه های بازرگانی آن شود ، جاذبه ی آن را بیشتر می کند . از دیگر مواردی که میتواند باعث جذابیت هرچه بیشتر گردشگری ساحلی شود. همچنین وجود امکانات ورزش های آبی همچون اسکی روی آب ، قایق سواری ، موج سواری، جت اسکی و … میتواند بر این جذابیت بیافزاید.

گردشگری کوهستان و برف

کوههای مهم و معروف را می توان از جمله موارد مورد توجه اکو توریسم بشمار آورد که هم به لحاظ  ورزشی و هم از لحاظ تفریحی مورد توجه توریستها قرار می گیرد. وجود امکانات دسترسی به منطقه پایکوهی و امکان استقرار موقت در اقامتگاههای نزدیک به قله، می تواند بر رونق توریسم کوهستان بیافزاید.

گرچه فصل برف کوتاه و توریسم کوهستان فصلی است ولی به مقتضای نوع فعالیت، تجهیزات ویژه ای را چون تله فریک و تله اسکی برای صعود به کوهستان را می طلبد و با ایجاد امکاناتی نظیر پیستهای اسکی می توان دوره گردشگری را در این گونه مناطق از حالت فصلی خارج نموده و به یک جریان عادی گردشگری تبدیل نمود که در فصول گرم به منظور کوهنوردی و صخره نوری و در فصول سرد به منظور اسکی روی برف ، گردشگران را بسوی خود فرا می خواند.

گردشگری جنگل

جنگل ها و پارک های جنگلی نیز از جمله جاذبه های اصلی طبیعت گردی به حساب می آیند. این گونه مناطق معمولا به لحاظ زیست بوم های گیاهی و جانوری هم از سوی محققان و پژوهشگران و هم از سوی گردشگران عادی مورد توجه قرار گرفته و در صورت وجود امکاناتی از قبیل اقامت گاه ها، مراکز ارائه خدمات، کمپینگ و … به یکی از مهمترین کانونهای جذب گردشگر تبدیل می گردند.

گردشگری کویر و بیابان

گردشگری در کویر و بیابان  در مقایسه با گردشگری در دیگر مقاصد از جمله کوهستان ها ، شهرها یا بناهای تاریخی به دلیل فقدان زیر بنای لازم و نیز تصورات و خطرات مرتبط با این گونه مناطق نسبتا دیر شروع شد. از اواخر قرن بیستم به بعد گردشگری در کویر و بیابان به عنوان نوع خاصی از گردشگری در جهان مطرح شد و کم کم مورد توجه قرار گرفت .

برگزاری تورهای گردشگری کویر ، سازماندهی مناطق کویری و بیابانی ، ایجاد تسهیلات گردشگری در این مناطق و بهره برداری از جاذبه های طبیعی این مناطق در جهت گردشگری کویر و بیابان ، سالانه درآمد های زیادی را نصیب کشورهایی می کند که از این جاذبه طبیعی بهره مندند و در این زمینه سرمایه گذاری کرده اند.

منابع قابل بهره برداری در نواحی کویری و بیابانی  به دو دسته منابع طبیعی و منابع فرهنگی و انسان ساخت تقسیم می شود و پوشش گیاهی و جانوری در نواحی کویری عموما ً نوعی خاص و بکر را شامل می شود که خود را با شرایط سخت کویر وفق داده اند و نیز جاذبه های فرهنگی مثل سنت های خاص مناطق کویری ، آداب و رسوم ، شترسواری و تورهای کویری از ویژگی های خاص گردشگری کویری و بیابانی هستند.

گردشگری آب های معدنی و آب های گرم

آب هایی که بر اثر شکست و یا لغزش زمین و معمولا در کنار کوه های آتشفشانی از اعماق زمین به بیرون می جوشند، به سبب داشتن اجزای رادیو اکتیو، گوگرد و املاح معدنی گوناگون ، جنبه درمانی داشته و در دورانی که هنوز صنعت داروسازی به مانند امروز توسعه نیافته بود، آبهای معدنی، گروه های مرفه طبقات اجتماعی را برای درمان به سوی خود می کشاند. رشد وسایل ارتباطی به حرکت موجی تمام طبقات اجتماعی به سوی آب های گرم معدنی منتهی شد و در کنار آب ها مراکز اولیه ی شهرها به وجود آمدند و برخی از آنها امروزه به عنوان یک شهر توریستی معروف در جهان تبدیل شده اند.

از دیگر گونه های اکوتوریسم میتوان به غارنوردی ، دامنه نوردی ، مردم شناسی و طبیعت درمانی اشاره کرد.

حال که با انواع بوم گردی آشنا شدیم باید ببینیم جایگاه بوم گردی در ایران چگونه است و در ایران تورهای بوم گردی چگونه برگزار میگردند.

عمر بوم گردی در ایران کم است و هنوز فرهنگ استفاده از تورهای بوم گردی در ایران به شکل موجهی در بین مردم قرار نگرفته است و این صنعت تازه در حال رونق گرفتن است . این صنعت علاوه بر رونق گردشگری داخلی میتواند درصورت تبلیغات مناسب برای جذب گردشگران خارجی استفاده شود و قطعا میتواند درآمدهای ارزی کشور را افزایش دهد.

درحال حاضر بوم گردی در ایران در اکثر مناطق کشور رونق دارد . اما بدلیل امکانات بیشتر شهرهای شمالی ، میزبانی این نوع گردشگری در آنها نسبت به بقیه بیشتر است. بیشترین اقامتگاه بوم گردی ایران در استان های گیلان و مازندران میباشند. این دو استان با داشتن طبیعت زیبا و بکر خود توانسته اند از بقیه استان های کشور پیشی بگیرند. رقابت بین اقامت های بوم گردی و هتل ها بسیار بالا است. یکی دیگر از مزیت های بوم گردی نسبت به بقیه سبک های گردشگری ، یادگیری رسوم و آداب هر منطقه است و همچنین هزینه پایین آن است. به شما پیشنهاد میکنیم حتما از تورهای بوم گردی برای دیدن مناطق زیبای ایران استفاده کنیم . اما گفتیم اقامتگاه بوم گردی . همراه من باشید تا در آخرین عنوان این مقاله شما را با اقامتگاه های بوم گردی آشنا کنم . بزودی مقاله را با عنوان ” برترین اقامتگاه های بوم گردی ایران ” برای شما آماده خواهیم کرد.

اقامتگاه بوم گردی چیست؟

قطعا شما وقتی به سفر میروید باید برای اسکان خود مکانی را اجاره کنید . در شهرهای بزرگ ما از هتل ها برای این هدف استفاده میکنیم ولی در بوم گردی ما از اقامتگاه های بوم گردی برای این منظور استفاده میکنیم . اقامتگاه بوم گردی اقامتگاه هایی هستند که در محیط بومی و طبیعی و با رعایت ضوابط زیست محیطی به نحوی که با بافت تاریخی و معماری بومی و منظر طبیعی منطقه ساخته شده اند و تعامل زیادی با اجتماع محلی دارند. در این نوع اقامتگاه ها باید به نوع اقلیم منطقه توجه ویژه ای نمود. همچنین بتواند شرایط حضور گردشگران را با کیفیت مطلوب در آن محیا کند.

اغلب این اقامتگاه ها خانه هایی قدیمی می باشند که احیا و بازسازی شده اند. در این نوع اقامتگاه ها تلاش بر آن است تا گردشگران با آداب و رسوم، روش سنتی زندگی مردم بومی و غذاهای محلی آشنا شوند. در این اقامتگاه ها که تقریبا همگی آن ها به صورت خانوادگی خدامت خود را ارائه می کنند، سعی بر این است تا میهمانان با شیوه سنتی زندگی در آن محل خاص آشنا شده و از غذاهای محلی آنجا استفاده و در محیطی طبیعی، سفر خود را به انجام برسانند. طراحی داخلی و خارجی اقامتگاه های بوم گردی نیز باید با رویکرد بهره برداری از مبلمان و تجهیزات سنتی و بومی صورت گرفته تا علاوه بر آن که رفاه گردشگران را تامین می کنند، فرصتی را جهت آشنایی گردشگران با فرهنگ و سنت های مردم منطقه فراهم کنند. این اقامتگاه ها نوعی بخشی از بافت طبیعی منطقه به حساب می‌آیند و بدلیل اینکه منطبق بر معماری سنتی منطقه ساخته شده اند با داشتن کمترین تاثیر مخرب زیست محیطی کاملا در راستای رابطه صحیح با طبیعت ساخته می باشند.

اقامتگاه‌های بوم گردی اکثرا تشابه کمی با همدیگر دارند حتی اگر در یک منطقه جغرافیایی واقع شده باشند. چرا که قاعده خاصی برای ساخت چنین اقامت گاه هایی وجود ندارد. بومیان هر منطقه جغرافیایی بر اساس شرایط ساخت و ساز و مهم تر از آن فرهنگ منطقه خودشان دست به ساخت چنین اقامت گاه هایی می‌زنند. مسئله مهمی که در این اقامتگاه ها همیشه وجود دارد شیوه زندگی در آن هاست. مالکان اقامتگاه اصرار به داشتن یک سبک سنتی در اقامتگاه ها دارند چرا که این نکته مهمترین تمایز آن ها با هتل های چند ستاره است و گردشگران بسیاری را به سمت خود جذب می‌کند.

یکی دیگر از خدمات هم که با توجه به نوع جغرافیای بوم گرد ارائه می‌شود، استفاده از حیوانات اهلی موجود در آن منطقه است. به طور مثال در اقامتگاه‌های بوم گردی مناطق کویری و بیابانی شتر سواری ، سافاری ، خوابیدن در کویر و … یکی از تفریحات محبوب مسافران است و اسب سواری در جنگل و ساحل از تفریحات مورد استقبال مسافر ها در مناطق شمالی کشور است.  همچنین نجوم و رصد آسمان شب یکی دیگر از امکاناتی است که اقامت گاه‌های بوم گردی مناطق جنوبی کشور به مشتریانشان ارائه می کنند و شبی خاطره انگیز را برایشان رقم می‌زنند.

و سخن پایانی …

بوم گردی در حقیقت سفری چند روزه است که شما در طول سفر با طبیعت و رسوم و آداب آن منظقه آشنا می شوید. هزینه سفر بوم گردی بسیار پایین است. قیمت پایین و یادگیری غذاهای سنتی منطقه و همچنین لذت بردن از طبیعت قابل مقایسه با هتل های پرستاره و گران نیست. ایران کشوری است با چهار فصل متفاوت و وقتی در منطقه ای هوا سرد است در منطقه ای دیگر هوا میتواند مطبوع و دلنشین باشد. علاوه بر این ، ایران دارای جاذبه های طبیعی فراوانی است که بی شک ما خیلی از آنها را ندیده ایم . جنگل های سرپوشیده ، بیابان های زیبا که دارای آسمان شب پرستاره هستند و … . ایران ما مناطقی زیادی برای گردشگری دارد. سفر خارجی شاید بهتر از سفر داخلی باشد اما تا زمانی که ما جاذبه های گردشگری زیاد در کشور داریم چرا سفر خارجی !! کافی است برای یکبار هم شده بوم گردی را انتخاب کنید و دل به طبیعت زده و از آن لذت ببرید.

اگر علاقمند به سفر با تور بوم گردی و اقامت در اقامتگاه‌ های بوم گردی هستید ، به شما پیشنهاد می‌کنیم کمی قبل از سفر جستجوی کوتاهی در اینترنت انجام دهید. چرا که بسیاری از بوم گردی ها برای معرفی خود به مشتریان این روز ها در فضای اینترنت فعال هستند و توضیحات کاملی را از مجموعه خود برایتان مهیا کرده اند.